نوشتن طرح درس ومراحل تهیه آن

طرح درس

•عبارت است:

از برنامه ریزی و سازمان دهی اقدامات ومجموعه فعالیت هایی است که معلم با توجه به هدف های آموزشی خصوصیات رشد و توانایی های فراگیران برای یک زمان مشخص تدوین می کند

چرا طرح درس؟

•ایجاد نظم وترتیب

•عدم فراموشی

•مشخص کردن مشکلات احتمالی

•آسان شدن ارزشیابی

•وا دار شدن معلم به مطالعه وپژوهش

•اعتماد به نفس وکم شدن استرس

•استفاده بهتر از زمان

•ایجاد خلاقیت

•پیش بینی وآماده کردن وسایل

•انتخاب بهتر روش تدریس

انواع طرح درس

•پنهان

• :برنامه ای که معلم در ذهن خود دارد وروی کاغذ نیاورده است.

•آشکار:

• برنامه ای که بر روی کاغذ می آید .

انواع طرح درس از نظر کلیت

۱- طرح درس سالانه

•برنامه ایست مدون وسنجیده برای مدت یک سال تحصیلی که برای هر یک از مواد درسی تدوین میشود

•مثال طرح درس سالانه علوم دوم دبستان

چگونگی تهیه طرح درس سالانه

۱- میزان ساعات تدریس ماده درسی در هفته مثال :علوم راهنمایی 4 ساعت در هفته

•2- مشخص کردن روزهای تدریس ماده درسی در برنامه مثال روزهای شنبه وسه شنبه

•3- تعداد صفحه های کتاب مثال 240 صفحه

•-تعداد جلسات در طول سال با توجه به تعطیلات واحتمال تعطیلی

•5- تقسیم صفحات کتاب بر تعداد جلسات

• در هفته 4 ساعت

•یعنی 16 جلسه در ماه

• 16*7 = 112 ساعت 56 جلسه دو ساعته در طول سال با کسر 6 جلسه امتحان 50 جلسه در سال بصورت خالص

•تقسیم تعداد صفحات کتاب برتعداد جلسات یعنی 240 تقسیم بر 50 هر جلسه دو ساعته تقریبا 5 صفحه باید تدریس شود .

•7- جدولی تهیه کرده وبودجه بندی می کنیم

ماه	هفته	جلسه	تاریخ	بخش	درس	صفحه	موضوع	هدف کلی	فعالیت

طرح درس روزانه

•تعریف

•برنامه ای مدون وسنجیده برای یک موضوع (در کلاسهای تک پایه ) وچند موضوع (در کلاس های چند پایه) در طول یک ساعت تدریس

انواع طرح درس روزانه

•1- موضوع محور:

•حول محور یک موضوع است و دانش آموزان ومعلم آزادی عمل بیشتری دارند مثال طرح درس دانشگاه

•2- کتاب محور:

•این طرح به گونه ای است که معلم از قبل برنامه را با استفاده از کتاب درسی و بصورت محدود تهیه می کند و

آز ادی عمل دانش آموز کم است مدت زمان نیز محدود است . مثال در مدرسه

•-۳- کودک محور:

•بر اساس سلایق و نیاز های کودکان تهیه میشود البته با مشارکت آنان مثال پیش دبستانی

•4- مسئله محور :

•بر اساس یک مسئله خاصی چون شرایط زندگی و مسائل اجتماعی و...... تهیه میشود

شکل وقالب طرح درس؟

•یک شکل استاندارد وجود ندارد

معمولا شکل های مختلفی برای طرح درس وجود دارد ولی مهم کامل بودن آن است

چگونگی تهیه طرح درس روزانه

قبل از وارد شدن به کلاس چه سوالاتی در ذهن معلم است؟

•1- چه موضوعی از چه کتابی؟

•2-به چه منظوری؟

•3- چه زمانی در اختیار دارم؟

•4-چه کسانی؟

•5- چه ابزاری ؟

•6- چه روشی؟

•7 - نوع فعالیت معلم ودانش آموز؟

•8- چگونه بفهمم به هدف رسیده ام ؟

اجزا طرح درس

•-۱- مشخصات کلی شامل:

•الف ) نام درس

•ب) موضوع درس

•ج )کلاس

• د) صفحه

•ه )نام معلم

•و) نام مدرسه

•ز )تاریخ اجرا

•ح )زمان

•ت )تعداد دانش آموز

2- اهداف

•الف ) کلی :

• هدف هایی که بعد از درس انتظار داریم دانش آموزان به آن برسند

•هدف های کلی در قالب جملات ویا با استفاده از افعال کلی ومبهم بیان میشوند وقابل اندازه گیری نیستند

•فعل های مورد استفاده

•درک کنند-بفهمند- بشناسند –پی ببرند –بدانند –یاد بگیرند –آشنا شوند و...........

•مثال آشنایی با جمع های دو رقمی یا فراگیران با جمع های دو رقمی آشنا شوند

ب )اهداف جزئی

•اهداف کلی در جریان تحلیل آموزشی به اهداف جزئی تبدیل میشود این اهداف دستیافتنی تر وملموس تر است وبصورت مرحله ای وبا افعال کلی بیان میشوند

•مثال : هدف کلی : آشنایی با مخلوط ها

•اهداف جزئی :

•1- فراگیران با انواع مخلوط ها آشنا شوند

•2- ” ” خواص ” ”

•3- ” کاربرد مخلوط ها را بدانند

ج) هدف های رفتاری

•هدف هایی که قابل اندازه گیری ومشاهده باشد ورفتاری را از سوی فراگیر نشان دهد این هدف ها دارای چهار ویژگی هستند :

•مثال: فراگیران با استفاده از نقاله زاویه های تمرین 4 را در مدت 5 دقیقه اندازه بگیرند

•1-فعل رفتاری : اندازه بگیرند

•2-معیار عملکرد : در مدت 5دقیقه درست اندازه گیرند

•3-شرایط : با استفاده از نقاله و تمرین 4 کتاب

•4-مخاطب :فراگیران

طبقات هدف های رفتاری

•حیطه شناختی :فعالیت های ذهنی انسان طبقات :

1- دانش :توانایی به یاد سپردن ویاد آوری مطالب بدون تغییردر آنها است

حفظ واژه ها شعر ها و .......

مثال :نام پایتخت ایران را نام ببرد

•-۲- فهمیدن ( درک کردن ) :

• توانایی پی بردن به مفهوم یک مطلب وتبیین آن با جملاتی که خودش می سازد یادگیری معنی دار ترجمه توضیح معنی کردن مثال زدن

•مثال : انواع هدف را در دو خط توضیح دهد

•-۳- کاربرد :

• معلومات نظری کسب شده در موقعیت های عملی بکار می رود (کاربرد قواعد اصول روش ها مفاهیم قوانین ونظریات )

•مثال : با استفاده از قواعد ریاضی تمرینات کتاب را حل کند

•۴--تجزیه وتحلیل :

•یک موضوع را به اجزا تشکیل دهنده تجزیه کرده وارتباط آنها واصول حاکم بر آنها را شناخته وبیان نماید

• نتیجه گیری -مقایسه - تفسیر -بیان تفاوت و شباهت

•مثال : دلایل بروز خشک سالی را توضیح دهد

•5- ترکیب :

•قابلیت به هم پیوستن عناصر و اجزا رابرای تشکیل یک مجموعه جدید (خلاقیت –بوجود آوردن اثر بی همتا)

•اثر وعقیده بکر پیش بینی راه حل جدید

• مثال : اگر باران نیاید چه اتفاقی می افتد

•6- ارزشیابی :

•درباره ارزش کارها اندیشه ها راه حل ها و روش ها بر اساس معیاریمشخص داوری آگاهانه کند

•مثال :بهترین راه برای مبارزه با گران فروشی چیست؟

•حیطه عاطفی

•با احساسات نگرشها وارزش ها سر وکار دارد وسعت و دامنه رفتار ها در حیطه عاطفی زیاد است و ارزشیابی آن مشکل است زیرا سنجش میزان توجه نگرش و عمق ارزش کسب شده کار لحظه ای نبوده ودر بسیاری موارد به مراقبت مستمر وتجربه طولانی از شخص نیاز داریم .

طبقه ها

•1- توجه ودقت کردن به یک پدیده یا موضوع

•شخص از وجود یک پدیده یا موضوع و محرک آگاهی پیدا می کند وبه آن توجه می کند

مثال : کسی که به بازی والیبال آشنایی ندارد ممکن است برای نخستین بار به تماشای آن بپردازد -

۲- پاسخ دادن

•پس از دقت و توجه به یک پدیده از شخص انتظار میرود که گامی فراتر نهد وفعالانه احساس خود را نمایان سازد . پس فرد باید واکنش نشان دهد .

• مثال دانش آموز از قوانین کلاس پیروی می کند

3-ارزش گذاری

•در این مرحله فرد صرفا یک ارزش راپذیرفته بلکه با اعتقاد به آن عمل می کند ودیگران را نیز به انجام آن تشویق میکند.

•مثال : شخص برای پیشرفت اجتماع خود را مسئول میداند

4- سازمان بندی ارزش ها

•شخص پس از اینکه ارزش ها را در درون خود پذیرفت ناگزیر خواهد بود که این ارزش ها و ارزش های جدید تر خود را به نحوی با یکدیگر تطبیق یا سازمان دهد ارزش هایی که بیشتر مورد قبول است ارجحیت دارد وبر دیگران برتری پیدا می کند

•مثال : پس از درس محیط زیست در مورد محیط زیست تحقیق میکند وبرای آگاه کردن مردم اقدام میکند وبرای حفظ محیط زیست اقدام میکند

5- تبلور در شخصیت

•ارزش یا مجموعه ای از ارزش ها انعکاس دائم در رفتار شخص پیدا میکند و در تمام جهات رفتار او را کنترل میکند و این رفتار جزئی از فلسفه زندگی او میشود

•مثال : فرد یک مشی خاص در زندگی خود به کار می گیرد

•حیطه روانی حرکتی :

•یادگیری در این حیطه همراه با حرکت است و نمایانگر مهارت شخص در انجام دادن نوعی فعالیت فیزیکی مربوط به دستگاه عصبی – عضلانی می باشد نقشه کشی ورزش و...

طبقات

•۱-- آمادگی وتقلید

•منظور انجام دادن بعضی از کار های عملی ساده مطابق دستور العمل و به کمک معلم یا مربی است البته فرد باید آمادگی لازم را داشته باشد آمادگی ذهنی روانی فیزیکی

•مثال : دانش آموز انجام یک آزمایش را با نگاه کردن به معلم انجام دهد

•2-اجرای عمل بدون کمک گرفتن از دیگران

•منظور اجرای آگاهانه است تسلط شخصی به حدی است که احتیاج کمک دیگران ندارد

•مثال: کاربرد صحیح مواد شیمیایی با رعایت نکات ایمنی

3-دقت

•انجام کار او وتکرار آن همراه بادقت سرعت و ظرافت است و در نتیجه اوتوانایی کنترل اعمال خود را بر حسب نیاز دارد

•مثال :تسلط بر رانندگی حین تغییر سرعت ویا جهت حرکت

•4- هماهنگی حرکات

•فرد توانایی انجام دادن هماهنگ چندین کار را بطور همزمان دارد.

• مثال : تنظیم میکروسکوپ با یک دست وترسیم شکل رویت شده با دست دیگر

•5- عادی شدن

•فرد به طور خودکار به انجام کارهای دقیق و هماهنگ عادت میکند.

•مثال : مهارت در انجام آزمایش بطور دقیق

3- وسایل ومواد آموزشی

•تمام مواد و وسایل استفاده در تدریس نوشته می شود وسایل اگر خلاقانه باشد اثر بیشتری دارد و یا اینکه بوسیله معلم و دانش آموز تهیه شود ارزشمند است.

•وسایل با توجه به هدف موضوع درس روش و دانش آموزان انتخاب میشود.

۴ - ایجاد ارتباط

•منظور این است که حواس دانش آموزان را به سمت کلاس بیاوریم

•فعالیت ها :

•1- سلام واحوال پرسی

•2-حضور وغیاب

•3-دقت در وضع روانی وجسمانی

•4-بررسی تکالیف گذشته

5-رفتار ورودی

•منظور هدف هایی است که دانش آموزان باید قبل از شروع درس به آنها رسیده باشند یا (پیش نیاز های درس جدید)

6- ارزشیابی تشخیصی

•آنها را بصورت هدف می نویسیم

•ارزشیابی تشخیصی به معلم کمک میکند که :

•1-میزان تجربیات قبلی درس جدید

•2-وچه میزان از درس جدید رابه منظور مشخص کردن نقطه شروع دانش آموزان میدانند

• در این قسمت سوالات نوشته میشود وشیوه ارزشیابی نیز ذکر میشود

•کتبی شفاهی عملی

7- آماده سازی ( ایجاد انگیزه

•آماده سازی یعنی اتصال تجربیات قبلی دانش آموزان به درس جدید

•روش های آماده سازی

•1--مثال

•2-داستان

•3-نمایش فیلم عکس تاتر وسیله نمودار چارت و......

•4-شعر

•5-خاطره

•6-سوال

•7-خلاصه درس قبل

•8-پخش صدا

•9-- بیان اهداف و دیگر روشهای خلاق ................

•10- ارائه پیش سازمان دهنده

8- روش های تدریس

•تمام روش های مورد استفاده نوشته میشود مثال :سخنرانی پرسش وپاسخ نمایشی کارایی تیم و........

•فاکتورهای انتخاب روش

•با توجه به :

•1- فراگیر ( سن استعداد دوره تحصیلی تعداد میزان دانسته ها )

•2-توانایی معلم ( قدرت بیان توانایی رهبری تسلط بر موضوع اگاهی از روش )

•3-امکانات و وسایل (مواد آموزشی ساختمان امکانات کلاس

•4- موضوع ومواد درسی

•5--هدف

•6-به پرورش روحی کمک کند

•7- ایجاد خلاقیت

•8- زمان

•9- فرهنگ بومی ومنطقه ای

9- شکل کلاس

•منظور نحوه گروه بندی و وچگونگی نشستن دانش آموزان در تدریس است

•مثال دایره ا ی نعلی شکل سنتی یا ردیفی

10- ارائه درس

•در این قسمت مراحل تدریس با توجه به هدف های جزئی (مرحله ای) بصورت فعالیت معلم دانش آموز نوشته می شود و به دو صورت نوشته می شود:

• 1- خلاصه

•2- سناریو

•در ارائه درس به نکات زیر توجه کنید

•1- یادآوری پیش نیازها

•2-نظم در نوشتن واجرای مراحل

•3-توجه به ارزشیابی تکوینی

•4-فعال کردن دانش آموزان

•5-تعویض کانال ارتباط

•6-پیش بینی فعالیت دانش آموزان

•7- استفاده از وسایل به موقع وسر جای خود

•8-بازخورد از دانش آموزان

•9-حرکت معلم در کلاس

•10- توجه به مدیریت کلاس

•11- توجه به تک تک افراد کلاس وارتباط کلامی

•12استفاده از تشویق و تنبیه به موقع

۱۱- ارزشیابی تکوینی

•سوالاتی که در حین درس از دانش آموزان سوال می شو د که معمولا شفاهی است باید در طرح درس نوشته شود

•این سوالات معمو لا بر از تدریس هر هدف جزیی صورت می گیرد

12- فعالیت های تکمیلی

•فعالیت هایی که موجب پایداری بیشتر یادگیری می شود:

•جمع بندی (مروری انتقالی اتقاقی )

•نتیجه گیری

•حل تمرینات

•فرصت سوال

•نمایش (فیلم عکس و.....)

کارهای عملی

13- ارزشیابی تراکمی

•ارزشیابی از میزان یادگیری دانش آموزان در کل تدریس است تمام سوالات باتوجه به هدف های رفتاری نوشته شود ضمنا چک لیستی نیز جهت ارزشیابی از حیطه عاطفی تهیه شود

• روش ارزشیابی (کتبی شفاهی عملی) مشخص شود

•توجه : ارزشیابی تراکمی باید بوسیله معلم تحلیل شود

14- تعیین تکلیف

•تکلیف بصورت گروهی وفردی باشد

•انواع تکلیف

•1-تمرینی

•2- آمادگی

•3-امتدادی (خلاقیت)

منابع

•روشها وفنون تدریس . دکتر حسن شعبانی

•روشها وفنون تدریس .دکتر امان الله صفوی

•الگو های تدریس : دکتر محمد رضا بهرنگی

• . برنامه درسی وطرح درس :دکتر علی میرزا بیگی

•مهارت های اساسی تدریس : حسن ملکی انتشارات نیکان کتاب

•روشها وفنون تدریس : دکتر وکیلیان

روش ها و فنون تدریس دکتر خورشیدی

با سلام جهت استفاده از مطالب صلوات بر محمد و آل محمد بفرستيد و لطفاً لينك ما را در وبلاگ يا وبسايت خود قرار دهيد و به دوستان خود معرفي نماييد باتشكر - مديريت وبلاگ